Vintage uit eind de jaren 70
Luxman T-12
Een mooi plat strak gestylde FM only tuner. Met een zeer gevoelige FM ontvangst. Onder de kap een fraai 5 voudige afstemcondensator (midden onder) een type die je rond 1977 in heel veel tuners zag. Lux gebruikt hem zelf o.a. in de T-4, T-110 en de 5T10. Maar dit type zit b.v. ook in een Akai AT-2600 en een Denon TU-701.
Wide en narrow
Handig is dat er ook een z.g.n. “wide en narrow” schakelaar is. In de stand narrow worden maar liefst 5 mooie lineaire middenfrequent filters ingeschakeld. Samen met de 5-voudige afstemcondensator zorgt dit voor een uitstekende selectiviteit. Dat is erg handig, wanneer er 2 FM stations vlak naast elkaar uitzenden.
Als voorbeeld Radio M Utrecht die ik hier op 93.1 ontvang. Dat is een regionaal station dat hier in Zaandam een beetje weggedrukt wordt door een sterk lokaal FM-station op 93,3mhz. Door de tuner op “narrow” te zetten kan ik Radio M toch prima ontvangen. En dat is klasse, niet veel tuners kunnen dat. Ondanks dat ze ook een dergelijke “wide en narrow” schakeling hebben.
De totale harmonische vervorming is laag 0,18% stereo is uitstekend te noemen. In werkelijkheid is die nog lager, echter de 19khz piloot toon verstoort de meting iets. De Hitachi HA-11223 zorgt voor een prachtig stereo signaal waarbij de kanaalscheiding meer dan 50dB is. (erg goed). Bij een goed antenne signaal meet ik als signaal/ruis verhouding 79dB stereo. Ruim voldoende voor een ruisvrij muziekweergave. Waar FM ophoud bij 15Khz is het frequentie bereik van deze T-12 tot 17Khz recht, dat kunnen alleen heel goede tuners. Na de stereo-decoder mooie discrete analoge uitgangstrapjes met transistoren.
In deze T-12 heb ik alle elco’s vervangen in de voeding én op het hoofdbord. Die uit voeding van het merk Elna meette nog heel aardig maar zijn nu meer dan 35 jaar oud. Vér over de maximale houdbaarheid datum. Hoelang die nog stabiel blijven en niet gaan lekken valt niet zeggen. Dat ze stroom moeten leveren wel. Het is m.i. altijd slim om in ieder geval de exemplaren die in de voeding of voeding rails zitten verderop te vervangen.
Lux gebruikt voor de voedingsrail een zeer stabiel type van Nippon Chemical waarvan ik er nog nooit één heb zien lekken. Bij dit type loop alleen de capaciteit terug omdat het zuur wat in deze condensatoren zit verdroogd, dus ook in deze T-12. Ik heb ze vervangen door Vishay type 038 (63volt).
In de muziekweg zijn nieuwe Nichicon Muse BP (50volt) en Vishay 136 (63volt) condensatoren geplaatst, die tot 3x minder verlies kennen dan normale elco’s. Zoiets geeft een mooie geluidsweergave met opmerkelijk veel kleine details.
Verder is de tuner op 240volt gezet omdat uit onze stopcontacten al enige jaren geen 220volt meer komt maar 230…. en dat scheelt gewoon de nodige warmte. Ook heeft het midden frequent IC een iets makkelijker leven. Dat IC wordt nogal warm en sommige Luxman tuners gaan hierdoor defect. (Met dank aan Hans Hilberink die hier een stuk over schreef ) Het IC heeft nu een mooi koelblokje en een betere voeding spanning.
Een minpuntje van deze T-12 dat ik hem niet zo service vriendelijk vind, met al die bedrading boven de printen. De T-4, T510 etc hebben dit helaas ook. Het kost tijd… geduld, dus geld. Aan deze T-12 heb ik een dag of 2 gesleuteld.
Zoiets wordt dan al gauw onbetaalbaar. Gelukkig handteer ik voor dit soort klussen >8uur een speciaal laag uurtarief. Nog niet goedkoop, maar zo worden dit soort juweeltjes wèl wéér gered. 🙂 Dergelijke kwaliteit is nog steeds nieuw te koop. Maar dat gaat al gauw richting een of twee maand salarissen. Opknappen van zo’n T12 of zijn broers en zusters is m.i. àltijd de méér dan de moeite waard vind ik. En neem van mij aan, dat vind jij straks ook.
Vriendelijke groet,
Jack
Dag Jos,
Jammer van je T12. 😕
Mooie tuner, maar het onderhoud is niet eenvoudig.
Er zit een IC in die gaat nog wel eens stuk, want het wordt te warm.
Uit mijn hoofd niet makkelijk of helemaal niet meer te koop.
Met een koelblokje er op blijft het heel.
Als je persé een T-12 wil, dan zou ik zelf Marktplaats in de gaten houden.
Af en toe zie je daar een exemplaar te koop staan.
Alternatief is een T4 (tijdelijk?) ook mooi en heeft m.i. voor een deel van de techniek van de T12
Vriendelijke groet,
Jack
Beste Jack,
Ik heb vroeger genoten van mijn Luxman T12 tuner met aparte signaalmeter van Audioscript. Daarbij had ik een FUBA 8 elements draaibare FM antenne op mijn dak op een getuide mast. En ik was lid van de Vereniging Antenne Vrij, als ik me het goed herinner, want gemeenten wilde van al die antennes af op de daken, maar hadden daartoe geen recht is gebleken. Mijn Luxman is helaas kapot gegaan en kon niet meer gerepareerd worden volgens de reparateur in Zeist, waar hij lang tijd heeft gestaan. Op een gegeven moment bleek die zaak niet meer te bestaan en hadden ze alle apparatuur in reparatie weggedaan, of verkocht of zo. Een schandalige gang van zaken, want wellicht had jij hem wel kunnen repareren. Ben nu opzoek naar een FM tuner van goede kwaliteit en mocht je wat weten, of in de aanbieding hebben, dan hoor ik dat graag. Het liefst natuurlijk de T12…
Hoi Wouter,
Tuner 600 spray is inderdaad niet altijd voldoende. Het enige dat soms helpt is afstemcondensator uitbouwen en eerst het oude vet en oxide tussen de sleep contacten en rotor as verwijderen. Ik gebruik hier tandarts gereedschap voor o.a. de bekende “haak” Daarna goed schoon maken met polypropyleen alcohol (IPA) en met watten staafjes ook de as etc goed schoonmaken.
Daarna doe ik meestal een nacht niets zodat alle alcohol is verdampt. Daarna tuner 600. Dan weer een dag wachten en heel voorzichtig invetten met een klein beetje zuurvrije vaseline (de echte) Na een paar dagen is de boel voldoende stabiel en kun je de tuner weer goed afregelen.
Het enige vervelende is dat je slecht bij dit type afstemcondensator kunt komen, het is een heel gedoe om hem uit te bouwen. Daar moet echt de trukendoos voor open en je moet relatief veel uitklaar halen voordat je ergens bij kan. De T-12 is dan nog in het voordeel omdat je er onderop nog enigszins bij kan. Andere merken met dit type afstemcondensator hebben dit voordeel niet.
Vriendelijke groet,
Jack
Ik heb tuner spray aan de onderkant , waar je net bij de contacten van de afstemcondensator kan komen , gebruikt , dat verbeterde de situatie , maar helaas was dat tijdelijk , rechts op de schaal werkt alles redelijk goed , maar zo vanaf 96 tot 88 is de ontvangst slecht en een hoop gekraak , is er nog iets wat ik kan doen ?
Bij voorbaat dank voor elk advies , ik heb een T12 sinds 1985 , en wil dolgraag nog vele jaren deze gebruiken
De afstem C’s willen nog wel eens gaan kraken bij een T12 na vele jaren, er is een soort geleidend vet gebruikt als smering, met tuner spray krijg je het weg en dan komt het kraken ook niet meer terug is mijn ervaring.
groet,
Hans
Zeker Wouter.
Grondig met de hand schoonmaken van de afstemcondensator wil nog wel eens helpen.
Bij de T-12 is dat niet eenvoudig, maar ook niet onmogelijk.
De T 12 is een machtig mooie tuner , ik heb er zelf een staan , helaas is de afstem condensator niet goed , maar ondanks dat gebruik ik hem toch met vel plezier