Over Vintage, duurzaamheid, mijn dilemma’ s ….

Wat is Vintage?.

Op het moment dat ik dit schrijft, heeft de wikipedia nog geen definitie wat vintage audio betreft. Wel ondermeer over kleding dat tussen 1920 en 1970 gemaakt is. Wat een van mijn ervaringen is, met vintage audio-apparatuur  (1960 t/m ongeveer eind jaren 80) dat het “betere spul” net als in 2015 gewoon duur was.

Dergelijke audio apparatuur van 25 jaar of ouder is allang afgeschreven en bij wijze van spreken nog geen € 10 waard. In de praktijk wordt de naam: “vintage audio” voornamelijk gebruikt om een oud apparaat “waarde” te geven.

Sparen.

Ikzelf behoor met mijn 57-jarige leeftijd tot de mensen die de opkomst en ondergang van kwalitatief goede audio apparatuur hebben meegemaakt. Vanaf begin jaren 70 werkte ik een jaar of 10 bij een groot warenhuis, waar ik als magazijnbediende letterlijk duizenden stereo installaties in mijn handen heb gehad. In die tijd was het normaal dat je ging sparen voor een set van een paar duizend gulden. Vaak compleet met meubel of 19″ rack.

Oorzaken.

Er zijn volgens mij een paar oorzaken aan te wijzen waarom er toen kwalitatief veel en degelijke duurzame geluidsapparatuur gemaakt werd. Er was weinig andere elektronica, terwijl er nu massaal goedkope electronica voorhanden is. Breedbeeld TV’ s, smartphones en computers zijn  zo verweven in ons dagelijks leven, dat we niet meer zonder kunnen.

Nederland hoort bij de landen, die het meest aantal internet aansluiting ter wereld heeft. Bij jongeren (en steeds meer ouderen) gaat dat volgens mij nog een stap verder. Je ziet bijna niemand meer zonder een smartphone op straat. Sparen doen we echter nog steeds, er staat iets van 328 miljard op diverse spaarrekeningen. Uitgeven is een ander verhaal.

Kwaliteit.

In de jaren 70 en zeker de 10 jaar daarna waren ook de goedkopere audiosets van een veel betere kwaliteit dan nu. B.v. een Pioneer SX-450, Warfedale Denton 2 luidsprekers en een Pioneer PL-12D ging voor het magische bedrag van 999 gulden met duizenden over de toonbank. Dat de luidsprekers uit deze set “goed getest” waren in de Consumenten Gids zal wellicht geholpen hebben.

Maar wat ook helpt is: “de wet van de grote getallen” en “slim elektronische componenten inzetten”. Er waren o.a. in Japan bedrijfjes die specifieke onderdelen maken, b.v. afstemcondensatoren. Die werden niet alleen door Pioneer gebruikt, maar door véle Japanse merken. Verder werd met de “modellen reeks” heel slim omgegaan.

Voorbeeld een Sansui TU-217 tuner is in de basis hetzelfde als de duurdere TU-317 en TU-417, of deelde in ieder geval een aantal onderdelen. Zoals deze Pioneer SX-750 en SX-1250.

 

Wegwerpmaatschappij.

Hoewel begrippen als “duurzaam” en respect voor het milieu langzaam weer gemeengoed worden, leven we in een wegwerpmaatschappij.  Modellen volgen elkaar in een rap tempo op en zijn na een aantal jaar verouderd of gewoon stuk. Door gebruik van inferieure materialen zoals veel plastic en goedkope componenten. Terwijl vroeger gewoon aluminium, staal en hout gebruikt werd.

Bovendien heeft een fabrikant, na  7 jaar nadat het laatste model van de lopende band is gerold geen reserve onderdelen meer. Terwijl een vintage apparaat van 30 jaar vaak gewoon nog te repareren is of nog werkt. Een collega muziekliefhebber merkte eens treffend op: “Vintage is audio dat door een kwaliteitsfilter is gegaan namelijk: “tijd”.

Dilemma….  medeschuldig.

Winkels die duurzame kwaliteitsspullen verkopen zijn bijna uit het straatbeeld verdwenen. Zo ging onlangs HoBo failliet. Hier in Zaandam zijn al jaren geen serieuze audiozaken meer. Nog even en er zijn alleen nog ketens zoals de Media Markt, die veel prettig geprijsde apparatuur verkopen, maar veel minder duurzaam. Een van mijn dilemma’s is, dat ik hier min-of-meer zelf schuldig aan ben.   🙁  Want ik en mijn ega willen vaak  kwaliteitsspullen kopen. Niet alleen met audio.

Zo kochten wij in 1994 een Gram koelkast type LER200.  Niet goedkoop met fl 1198,- Maar wel een van de eerste met energie-label A.  Voor die tijd (en nog steeds) ongekend zuinig met energie. Zo zuinig dat we  fl 100,- korting kregen van het toenmalige energiebedrijf.

Zoek maar eens met Google op: “gram ler200”  en je komt een uitgebreid rapport tegen.  Kort samengevat: Referentieproduct van deze fabrikant. Verwachte levensduur 20! jaar en mogelijke “uitval” slechts 4% na 13 jaar.  Dit zijn m.i. echt ongekende cijfers. Helaas heeft duurzaamheid een keerzijde.  Nu, na 20 jaar willen we een nieuwe kopen. De winkel waar wij hem gekocht hebben, bestaat niet meer. Verder is Gram voor particulieren  in Nederland bijna nergens meer te koop.  Een vergelijkbaar model is ongeveer € 800. Waarschijnlijk veel te duur? Want de “prettig geprijsde” grote koelkasten, b.v. bij BCC, zijn maar € 300…400.

Toch hebben we een nieuwe  Gram koelkast en vriezer gekocht.  Weer een duurzaam apparaat dat mogelijk 20 jaar werkt. Beter voor het milieu ook. Zuinig met energie en omdat hij zolang meegaat scheelt het weer het nodige afval.  Keerzijde is wel, als wij een goedkoper product hadden gekocht dat zeg 7…10 jaar meegaat, wij veel vaker wat nieuws hadden gekocht, en dat die winkel misschien nog zou bestaan. Snap je voor welke dilemma’s wij staan? Dan adviseren websites zoals www.milieucentraal.nl na 7 jaar de koelkast te vervangen. Dat geldt vast alleen voor die “prettige geprijsde”  koelkasten. Zouden we dan toch iets goed doen? 😉   Gram is nog steeds in Nederland leverbaar maar richt zich volgens mij wat meer op de professionele markt. Voor verkoopadressen en documentatie  kunt je terecht bij http://www.magee.nl/

Zelfde geldt voor audio.

Nog steeds worden er duurzame audio producten gemaakt door fabrikanten als Array Audio, Octave  en vele anderen.  Maar ook bekendere merken zoals Yamaha heeft volgens mij weer serieus spul in het assortiment . Voor zelfbouwers is er natuurlijk de UL-40S2, een zeer stevige versterker, waar reserve-onderdelen gewoon makkelijk voor te krijgen zijn.

Prijskaartje.

Echter ook hier hangt weer een prijskaartje aan, dat zal een ieder nu wel duidelijk zijn.  Wat ik soms niet begrijp zijn de absurde bedragen die  gemoeid zijn met vintage audio.  1500€ of  meer voor b.v.  een Pioneer SX-1250 vind ik veel geld. Verkopers melden doodleuk:  “in nieuwstaat”   Dat kan,  als het al die tijd  25 …. 40 jaar ongebruikt en goed opgeslagen nieuw in doos heeft gezeten.  Ze noemen dat ook NOS = new old stock.  Voor alle gebruikte producten geldt: “niets heeft eeuwige leven”  en zal  net als eerder genoemde Gram koelkast uiteindelijk minder goed gaat werken en vroeg af later defect gaan.

Juweeltjes.

Voordeel van vintage is dat er echt juweeltjes zijn gemaakt met ontwerpen die nu 30…40 jaar later nog steeds bij de top horen.  Veel spul dat nu nog werkt of een beetje werkt zit in de basis zo goed in elkaar dat het meer dan de moeite waard is om op te knappen.  Als voorbeeld heb ik deze Optonica SO-9100 voorversterker.  Briljante techniek en extreem mooi gebouwd.  Ik zal globaal uitleggen waarom.

In de MC voorversterker meerde fets parallel voor een lage ruis. In de uitgangen van de diverse trappen meerdere fets geschakeld voor een lage uitgang impedantie.  De phono trap is ongevoelig voor spanning variaties door shunt stroom bronnetjes.  Heeft naast 47Kohm in gang óók 22k  en 100kohm met diverse waardes capaciteit. De opgegeven THD en IMD vervormingen zijn extreem laag  0,003% over 20hertz en 20khz. “slechtste” S/N is -70dB bij MC bij MM is dat al 84dB en lijn 100dB.  Dit heb ik nagemeten en lijkt prima te kloppen.  Er kan zelfs 10volt uitkomen met een dergelijke extreem lage vervorming.  Genoeg om élke eindversterker aan te sturen.  In de folder en op de print staat DC-gekoppeld dat blijkt niet helemaal waar.

“Boze” tongen en weer als nieuw 🙂

Sommig vintage,  -zoals deze Optonica-  zit zo goed in elkaar dat ik een revisie beurt méér dan de moeite waard vind.  Sommige “boze” tongen  beweren dan dat het niet meer origineel is en niet meer te verkopen. Ik begrijp dat best.  Maar ik wil dat zo’ n versterker weer heel lang meegaat, weer als nieuw speelt.  Dat is toch ook iets waard?  Wat heb je nu aan een apparaat dat “uitgeblust” is, omdat de voeding nog nauwelijks stroom kan leveren.?

Originele onderdelen, zijn niet altijd meer leverbaar, omdat ze simpelweg niet meer gemaakt worden  Gelukkig valt het een ander te achterhalen uit datasheets en/of  kun je het meten.  En  zo componenten  uitzoeken die dicht bij het origineel zitten. Het is ook een kwestie van ervaring.

Deze SO-9100 is schoon gemaakt en opnieuw afgeregeld.  In de voeding en sturing zitten 20 elco’ s  die heb ik vervangen door zéér duurzame Vishay 136 elco’ s waarvan de grootste ongeveer 3€ perstuk kosten.  Ik heb de capaciteit en ESR van de oude elco’ s nagemeten en deze nieuwe Vishay’ s komen qua waardes mooi overeen.  Ze kunnen uitmuntend stroom leveren en gaan waarschijnlijk 40 jaar mee. Waar iets minder kwaliteit nodig is Vishay 038 die zeker 25 jaar mee gaan.

Hij speelt écht  de sterren uit de hemel en staat momenteel in het rek.  In dit voorbeeld  een relatief kleine investering met een groot resultaat.  Echter als je een zware Pioneer  receiver gaat opknappen zoals de SX-1980 die in het begin van deze pagina staat dan:  “ben je aan de beurt” Ik schat bij een algehele revisie alleen al 500€ aan onderdelen, waaronder alleen al 300€ voor de voeding. Tenminste als je het zelf doet.  Reken op het dubbele als je het moet laten doen. Dingen om rekening mee te houden,  als je zo’ n  apparaat koopt.

Maar als het goed gedaan is, gaat hij waarschijnlijk weer lang mee.  Dat, dan weer niet goed is voor de economie  is een gegeven waar ik minder mee zit….. dilemma’ s 🙂

Vriendelijke groet,

Jack

5 gedachten aan “Over Vintage, duurzaamheid, mijn dilemma’ s ….”

  1. Sinds 25 jaar ben ik liefhebber van het echte oude materiaal, geïnfecteerd door een Sony TA-1066 die ik van mijn oudoom kreeg. Hierdoor heb ik mijzelf ook bekwaamd in het reviseren van apparatuur. Niet voor de centen overigens, dat laat ik aan de verkoopcowboys op internet over.
    Via een Marantz 2330, een Yamaha CR-1020 én CR-2020 ben ik nu aanbeland bij een Sony TA-2000F en TA-3200F voor/eindversterker, met originele woodcase. Een kringloopwinkelvondst. Een paar kleine storingen heb ik bij een specialist laten verhelpen, en sindsdien alleen maar luistergenot.
    Niet te geloven dat een (voor)versterker zó’n goede phonotrap kan hebben, en deze heeft er nog twee ook ! Tja, en de looks, daarover is genoeg gezegd. Veel mooier gaat het niet worden, en ze gaan dan ook nooit meer weg.

  2. Duurzaamheid is het item.

    Drie weken geleden een Scott T-527 – leeftijd 41 jaar – gekocht in Rotterdam
    bij een heer die het geheel op mijn verzoek meer dan uitstekend had ingepakt,
    hulde.!!
    Vanavond, na mijn laatste werkzaamheden aan het toestel per gisteren en een nacht ingeschakeld te zijn, voor het eerst beluisterd en definitief gemeten, resultaat: het eerste voorjaar’s vogelgezang, simpelweg eerlijk en schoon.
    Duurzaam is ook altijd mijn insteek t.a.v. welk item dan ook, Paul W.

  3. Hallo Ary,

    Sorry voor mijn late reactie. De afgelopen tijd kon ik vanwege een probleem met updates niets meer met mijn website. De genoemde apparatuur, is nogal zeldzaam, vooral een AU-919. De modellen vlak daaronder zijn af en te koop op 2e hands sites en eigenlijk bijna zo goed.

    Vriendelijke groet,

    Jack

  4. Goedendag,
    Ik ben sinds kort gefascineerd aan het raken door ‘vintage’ audio. Ik ben nu zelf 50 en heb dus nog het staartje van de upperclass in audio meegemaakt. Nu besef ik hoe mooi en goed dat spul-van-toen was. Hoewel mijn nieuwe Cambridge CX-A60 er ook beslist mag zijn.
    Ik ben nu op zoek naar een paar golden oldies uit het gouden tijdperk van eind jaren 70-midden jaren 80. Misschien komt u één van deze apparaten eens tegen en wilt u ze voor mij opknappen en verkopen?
    Ik zoek: Pioneer SX950 of SX980; Sansui AU-919 (die in het bijzonder); Pioneer Elite C90 of C91; Pioneer A90 of A90D; Kenwood KA-9100. Ik hoop dat u mij kunt helpen.

    Met vriendelijek groeten, Ary Braakman

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.