Luisteren naar radiostations

Opinie: “Let’s get digital” bijgewerkt 31 januari 2024 september

31 januari 2024

Ook Kink heeft nu een aantal FM frequenties in de randstad. De zender is ook via DAB+ en het internet te beluisteren.  Daarmee zijn hopelijk  rechtszaken en geschuif met FM frequenties  van de baan.

Maar wat klinkt nu het beste?

Dat hangt van af  naar welke zender je luistert en waar? Thuis via de stereo installatie? in de auto? of via een draagbare radio in de keuken?   Als je naar een van de zenders  luistert die  via de ether te ontvangen zijn  heb je keus uit FM, waar  de meeste commerciële zenders tot 384Kbit gebruiken, of DAB+ NPO tot 144Kbit. Meer “bits” is over het algemeen een beter geluid.

Het hangt ook welke audioprocessor gebruikt wordt en hoe e.e.a. is ingeregeld. Bekende merken zijn o.a. Optimod  en Omnia. Sommige DAB+ zenders hebben daardoor ondanks een lage bitrate een geluid vergelijkbaar met zenders via het internet.

Met eenvoudige raamantennes, heb ik hier rond Amsterdam een vrij goede ontvangst van zowel DAB+ als FM.  Zelf heb ik  geen DAB+ radio in de auto -maar ik rij regelmatig mee- en ook in de auto heb ik het idee dat het hier in de randstad de ontvangst vrij goed is. Slechts heel af en toe valt het even uit.

In de woonkamer heb ik sinds 2004  een zeer goede DAB radio. Ik heb proefuitzendingen gehoord met 192Kbit met het oude DAB en dat klonk heel goed.  Helaas worden tegenwoordig op een DAB+ zender zoveel mogelijk stations met een lage bitrate gepropt. Dat gaat toch ten koste van het geluid. Eenzelfde probleem kent het internet.  Techniek is het probleem niet.

Jack

7 september 2023

Wat zenders betreft, is er op de FM en DAB+  niet veel veranderd.  Sublime heeft helaas geen FM frequentie kunnen bemachtigen.  SLAM! is alleen in de randstad op de FM te ontvangen. Op, onder ander de site van radiowereld.nl en radiofreak.nl kun je alle ontwikkelingen verder volgen.

Omdat radio via de FM minstens nog 12 jaar blijft, is interessant om te kijken, met wélk medium je het beste geluid in huis haalt. Daarvoor heb ik  DAB+ tuner, een FM tuner, en een DVB-C  tuner speelklaar in de woonkamer aangesloten staan. Ook radio-streams via het internet kan ik met hoge kwaliteit via Audirvāna Studio en een Mac mini afspelen.

Wat opvalt dat het per zender en plaats waar je woont kan verschillen.  In 1e instantie wil ik de zenders van de NPO als voorbeeld nemen. Daarna mogelijk regionale en buitenlandse stations.  En  als het even kan jouw favoriete station meenemen.

Suggesties zijn van harte welkom. 😉

Jack

FM frequenties geveild.

4 juli 2023

Zie ook de website van de NOS

https://nos.nl/artikel/2481364-veiling-fm-frequenties-van-start-wat-gaat-er-veranderen-op-de-radio

In 2017 heb ik een stukje geschreven  waarom -ik verwacht- dat  FM radio nog heel lang blijft. Het is vrij simpel: Voor het gebruik van frequenties  bestaan  internationale afspraken.  Zo is afgesproken dat de frequenties 87,5 t/m 108Mhz bestemd zijn voor FM radio. Die frequenties zijn niet zomaar voor andere doeleinden te gebruiken.

Daarnaast is er een schaarste aan frequenties. De minister heeft besloten om de FM frequenties te veilen voor 12 jaar. Dit houdt in, dat je minstens tot 2035 via de ether naar de radio kunt luisteren. Meer kun je hier lezen veilingen-omroepfrequenties

Er zullen op 1 september een paar zenders verdwijnen en bestaande zenders krijgen mogelijk een andere FM frequentie. Nieuw hier in de randstad is b.v. Joe 70s & 80s  De NPO had al eerder aangegeven, minstens tot 2030 via de FM te willen uitzenden.

5 november 2022

Laat DRS maar aan

NPO 2 Soul en Jazz vind ik een fijne zender waar ik regelmatig naar luister.  Ik heb er nog eens goed over nagedacht. Het multiplex 12C van de publieke omroep zoals nu is ingedeeld daar is vast goed over nagedacht. Zelfs als zou een enkel station 128Kbit zou krijgen voegt dat waarschijnlijk niet zo veel meer toe aan een betere kwaliteit.

Verder ben ik iets van mening veranderd.  DRS lijkt me toch  tamelijk geniaal. De NPO gebruikt een sample-rate van 48Khz.  Normaal zou je dan frequenties tot de helft, dus 24Khz kunnen weergeven.

Door DRS wordt dat gehalveerd dus tot 12Khz en worden tonen boven die frequentie door de DAB+ tuner berekend. Daarvoor wordt een klein beetje DRS info voor meegestuurd, maar de rest van de overgebleven data +/- 80kbit/s gebruikt voor muziek.

Van alle DAB+ stations vind ik die van de NPO tot nu toe  het beste klinken.  Nog niet zo goed als sommige FM stations, maar meer zit er waarschijnlijk technisch niet in.  Verder is het niet alleen DRS die zorgt voor de hoge tonen mijn van der Veen SE-10 buizen versterker voegt ook wat harmonischen toe.    Hierdoor klinkt NPO 2 Soul en Jazz hier heel behoorlijk.  Knappe technici, die dit met zo weinig data voor elkaar hebben gekregen.🙂

Jack🙋🏼‍♂️

P.s. wie goed oplet, -zou het kunnen opgevallen zijn- dat er meer gebeurt zo zijn er ook stations in een ander DAB mulitplex met een sampling-rate van 32Khz.

11 mei 2022

Luisteren

Ik heb de laatste maanden, relatief veel naar DAB+ geluisterd en dan met name naar de NPO.
Van 152Kbit/sec bij NPO Radio 4 blijft netto 106Kbit/sec. Van de andere NPO zenders met 120Kbit/sec is dat +/- 80Kbit/sec. Dit komt, omdat er ook data meegezonden wordt voor DRS, interactieve diensten zoals slide shows, teksten etc. Dat gaat helaas af van de ruimte die er is voor muziek.

Via een Cambridge Azur DAB+ tuner t.o.v. alle andere +/- 60 DAB+ zenders die ik hier kan ontvangen is dit tot nu toe mijn mening: NPO Radio 4 klinkt behoorlijk. De andere NPO zenders redelijk. NPO 2 radio Soul en Jazz vind ik een aanwinst. Misschien  dat  er nog iets geschoven kan worden binnen het NPO multiplex, zodat deze zender ook meer data krijgt en DRS uit kan.

Als je van de klassieke muziek   NPO radio 4  houdt, dan ben je  beter af met een goede FM tuner. Dit door  het simpele feit dat de NPO voor FM +/- 256Kbit netto gebruikt. Dat is 2x zoveel data dan via DAB+ , dàt hoor je. DAB+ kan een oplossing zijn, waar een slechte FM ontvangst is, geen internet is en geen set-up box van b.v. Ziggo.

Tip.

Om teleurstellingen te voorkomen, is het slim om eerst een goedkope draagbaar radio te kopen van een paar tientjes.  Om te proberen welke zenders via FM en DAB+ zijn te ontvangen. Komt zo’n zender goed door, dan is een raamantenne voor FM of DAB+ meestal voldoende.

31 januari 2022

DAB+

De NPO heeft van een aantal stations de verhoogd.

  • NPO radio 1 van 96Kbit/sec naar 128Kbit.
  • NPO radio 4 van 128Kbit/sec naar 152Kbit/sec.
  • Rest van de zenders van 96Kbit/sec naar 120Kbit/sec.

Het geluid vind ik nog wat  “helder”. Dat komt door de gebruikte codec HE-AACv1.  Een update naar AAC-LC zou het geluid nog verder kunnen verbeteren.  Al met al, een mooie update.   👍

7 januari 2022

DAB+

Een paar opmerkelijke berichten van de laatste maanden.  De NPO schrapt binnenkort digitale radiokanalen.  Het aantal stations op  het landelijk netwerk  van de NPO op kanaal 12C,  gaat  van 13 naar 9. De vrijgekomen ruimte op DAB+ wil de NPO gaan gebruiken om de resterende kanalen meer bandbreedte te geven om bijvoorbeeld de geluidskwaliteit te verbeteren.  Bron: radiowereld.nl NPO radio 1 t/m 5 NPO Soul & Jazz en NPO FunX blijven hierop gewoon te ontvangen.

Mogelijkheden.

Er komt hierdoor 4 x 96Kbit/sec = 384Kbit vrij. Dit kan op verschillende manieren gebruikt worden. B.v. meer bits voor een betere foutcorrectie waardoor de ontvangst  beter wordt. Multimedia in de vorm van meer tekst en  plaatjes mee sturen.

Maar ik hoop dat de NPO het vooral gaat gebruiken voor een betere geluidskwaliteit en een betere met minder compressie  zoals AAC-LC codec; waar de NPO als zo’n 6 jaar terug al mee aan het testen was zie ook https://tubejack.nl/2015/11/28/luisteren-naar-de-radio-november/ Er zijn lokale stations die met 144Kbit/sec AAC-LC uitzenden zie b.v. de lokale Mux van Nunspeet .

AM.

Radio Caroline brengt middengolf weer tot leven.

Met een forse verhoging van het zendvermogen op haar AM frequentie van 1 naar 4Kw  op 648 AM (middengolf) Hiervoor is de oude zender van Radio 10 Gold overgenomen. Bron: https://radiowereld.nl

31 juli 2021

Digitale radio.

Op welke manier je ook naar de radio luistert.  Radio is al 10 tallen jaren nagenoeg 100% digitaal.  Alleen het allerlaatste stuk, van de zendmast naar de radio ontvanger is bij FM  analoog. Bij alle andere vormen van radio is ook dat stuk digitaal.

Digitale radio kent vele vormen en technieken. DAB+ staat per definitie niet voor digitale radio. Toch wordt dat bedoelt, als men het in radio spotjes  over digitale radio heeft.  Of DAB+ de “opvolger wordt van FM” is afwachten.

De NPO heeft de zenderexploitatie tot 2030 opnieuw Broadcast Partners gegund. Radio is een medium dat continu in beweging is. De site radiowereld.nl  en  www.radio-tv-nederland.nl. geeft regelmatig een overzicht van FM en DAB+ frequenties die geveild worden en welke nieuwe FM en DAB+  zenders geplaatst worden.

Ondanks dat Ziggo gestopt is met het doorgeven van het FM signaal. Kunt je in een aantal gevallen de FM radio gewoon blijven gebruiken. Soms geeft dit ook het beste geluid.

Daar waar het niet mogelijk is om een raam antenne  of een antenne op het dak  te plaatsen zijn er digitale mogelijkheden die gewoon veel beter zijn dan DAB+  of het internet.  Daar hangt wel een prijskaartje aan. Maar een écht goede FM ontvanger, is nog steeds niet goedkoop.

Beste kwaliteit.

Magnum Dynalab MD-102T.

Thuis.

Deze Magnum Dynalab tuner geeft in ons huis het beste geluid. Hoe dat komt, zal ik later verder op deze pagina uitleggen.  De 2 na beste klinkende oplossing vind u  hier in de tekst hier onder. Tussentijds commentaar of opmerkingen ook al zijn die heel anders dan die van mij, zijn van harte welkom.  Ik ga daarbij vanuit, dat in ieder geval dat de ontvangst van het radio signaal ongeacht de techniek goed is.    

Ziggo.

Ziggo is al in veel plaatsen gestopt met het doorgeven analoge radio via de kabel. Dit omdat ze de frequentie ruimte nodig hebben voor sneller internet. Toch hoeft je analoge radio niet bij het grofvuil. Als je in de buurt woont van een de FM steunzenders kan een raamantenne  van een paar € al werken. Een 3 element FM antenne op het dak werkt  meestal goed. In een enkel geval, is een grotere antenne nodig.

Natuurlijk  kun je via het internet luisteren, of via  (draagbare) DAB+ radio. Maar een  veel betere kwaliteit komt via Ziggo digitale radio. De radio streams een via DBV-C tuner zijn bij de meeste commerciële stations maar liefst 384Kbit/sec*. Vergelijk dat eens met DAB+ 96Kbit/sec of het internet 192Kbit/sec

Ziggo verkoopt aan haar klanten de Quantis QE317 DBV-C tuner voor maar €50. Daarmee kunt je ongecodeerd momenteel 61 radio stations ontvangen.  Het geluid  en de kwaliteit van deze ontvanger is zonder meer  redelijk, helemaal gezien de lage prijs.

Echter je kunt de geluidskwaliteit flink omhoog schroeven door er een echt goede externe dac op aan te sluiten.  Zoals de Schiit Modi Multibit. als je een iets warm geluid prefereert.

Schiit Modi Multibit

Of de nieuwkomer Schiit Modius die wat meer details geeft.  Beide rond de €300….€350 inclusief invoerrechten BTW en verzendkosten. Duurder hoeft niet. Gewoon direct  bij Schiit in de USA bestellen.

Er zijn binnen Europa wel een paar distributeurs maar die kunnen vanwege de enorme vraag meestal niet leveren. Verder is  Schiit een bedrijf  die voornamelijk vanaf fabriek verkoopt. Die klanten  gaat voor. Ondanks alle extra kosten krijgt je nog steeds extreem veel waar voor het geld. Vergelijkbare producten zijn al gauw 2 tot 3x zo duur.

Schiit Modius.

Hier een eigen test van de Schiit Modius, die  al een aantal weken staat te spelen.

FM.

Voor FM, gebruiken de meeste commerciële stations  384Kbit*. Mocht je een goede FM tuner bezitten en nog steeds je favoriete zender via de FM kunnen ontvangen, dan is het goed mogelijk dat dit beter klinkt.  Dan een Quantis QE317 DBV-C tuner en een externe dac.  Omdat het bij een goede ontvangst, niet zoveel uitmaakt waar het geluid van digitaal naar analoog wordt omgezet. (In de zendmast, bij FM of bij je thuis ) Echter de apparatuur die de commerciële en de publieke omroep daarvoor gebruikt is gewoon veel professioneler dan een DBV-C tuner.

*De NPO gebruikt gemiddeld 256Kbit/sec.  De WDR  320Kbit/sec.  Regionale omroepen gebruiken een variabele bitrate +/- 256kbit/sec  zie www.digitalbitrate.com

Auto.

Voor auto’s  is er naast AM en FM,  DAB+ .  En via het 4 en 5G netwerk Apple CarPlay en  Google play for Android, waarmee je duizenden zenders kunt ontvangen. Voor mobiele data moet je betalen.  AM, FM en DAB+ betaal je indirect via de inkomstenbelasting.

Binnen Europa is afgesproken dat nieuwe auto’s standaard afgeleverd moeten worden met een ontvanger die digitale radio kan ontvangen. Daarom zie je steeds vaker dat er in de wat duurdere auto’s  moderne auto radio’s geplaatst die worden, die naast  FM, DAB+,  Ook  via 4 en 5G met Apple CarPlay of Google play for Android kunnen spelen.

Techniek.

Verder zijn deze sites interessant.

www.radio-tv-nederland.nl

digitalradioinsider.blogspot.com

Tip Google Chrome vertaalt automatisch elke taal.

September 2019

Zal je net zien….  haal ik een heleboel tekst weg, omdat ik dacht, dat de boodschap na zo’n 5 jaar dat  ik stukjes over het medium radio schrijf -waarbij ik meer dan 50 jaar inhoudelijke ervaring meebreng- wel duidelijk zou zijn. Nou mooi niet. 😂😂 Krijg ik dit mailtje:

Hallo Jack,

Graag zou ik meer willen weten over FM tuners daar ik graag naar luister. Is het nog wel verstandig om te “investeren” in een FM tuner aangezien analoge radio uitzendingen binnen opzien bare tijd niet meer wordt gehandhaafd? Weet u daar trouwens meer over?  ( De rest heb ik i.v.m privacy wegelaten.)

In het kort: dat FM op korte termijn verdwijnt is klinklare onzin.  Enkel politiek geneuzel en gelobby van partijen als  WorldDAB die daar belang inhebben.

Daarnaast zijn zoveel onwaarheden, nep nieuws of hoe je het ook noemt. Zoals DAB+ is door Europa verplicht in nieuwe auto’s.  Het enige dat Europa eist, dat er naast FM  ook mogelijk is om digitaal te kunnen ontvangen. Dat kan net zo goed Apple Carplay  zijn of de tegenhanger van Android.

DAB+ is  niet verplicht en DAB+  betekend  per definitie niet!: “digitale radio”.  Het is  techniek uit de jaren 80, lang voor het internet, zoals we het dat nu kunnen.

Koop rustig een nieuwe FM  radio, als je dat mooi vind. Dat klinkt een stuk beter ook dan het huidige DAB+

 20 augustus 2019

Ik kwam dit bericht tegen op Digital Radio Insider. Wat DAB betreft, is het stuk vernietigend.  Veel van de conclusies, zorgen, maar ook positieve kanten, die ik de de afgelopen jaren heb gemeld staat hier duidelijk in.

FM is in ruim 200 landen over de hele wereld dominant en zal wat radio via de ether betreft de komende 10…15 jaar nog wel blijven.  De problemen en kosten die streamen in hoge kwaliteit van radio stations over het internet nu nog met zich meebrengt, zal tegen die tijd wel opgelost zijn.

Mocht de FM ook digitaal worden dan kan er vast wel weer een DAC  aangesloten worden. De komende decennia  is het genieten geblazen via deze Magnum Dynalab MD-102T en dat is voorlopig even het laatste dat ik te melden heb wat radiotechniek betreft.

Veel luisterplezier,

Jack

15 augustus 2019

De  kreet:  “let’s get digital” is wellicht bekent, door de vele enthousiaste spotjes op de radio en TV over digitale radio DAB+.  Waar weinig mensen bij stil staan, dat “digitaal” helemaal niet zo bijzonder is.  Vrijwel alle media is digitaal.  Zo draaien we steeds meer vinyl en ook  LP’s  komen vaak van een digitale master. Of dat erg is? Ik vind van niet.

Ik ben ook helemaal niet tegen digitale radio op zich, waar het omgaat  is het uiteindelijke eindresultaat. En die verschillen zijn groot, juist bij een medium zoals radio. Zoals DAB+ in Nederland is uitgerold met uitgeknepen data stroompjes vind ik een schande voor de stand der techniek. Totaal niet in belang voor ons luisteraars, milieu onvriendelijk en bij rampen gewoon onveilig.

Het medium radio interesseert me al meer dan 50 jaar. Er valt veel over te vertellen. Vanuit verschillende invalshoeken. Techniek is daarbij niet gauw een probleem. Zelfs met het oude AM/middengolf was het mogelijk om met één zender heel Nederland te bedienen in HiFi stereo. Af en toe zal ik daarom deze pagina verder updaten.

Nieuws: 15 augustus 2019.

FM.

Zoals verwacht, blijft de NPO tenminste tot 2030 via de FM te ontvangen. Bron: mediamagazine De vergunningen voor commerciële zenders lopen in 2023 af. Het lijkt me logisch,  -alleen al uit concurrentie overwegingen- dat ook de commerciële  FM frequenties tot minstens 2030 verlengd zullen worden.

Digitaal.

Daardoor  is er zeker 10 jaar ruimte, om eventueel over te schakelen van FM naar digitaal. Tijd is nodig, want er zijn genoeg technische en financiële problemen om op te lossen.

Wat voorbeelden:

  • Stel dat 1000.000 mensen naar NPO radio 2 via het internet of 5G gaan luisteren.
  • Voor het bijbehorende complexe netwerk en infrastructuur, heeft de NPO financiële  middelen nodig.
  • Uitdaging zijn: Bezuinigen. De wens om de publieke omroep reclamevrij te maken.
  • Bron o.a. nu.nl

DAB.

  • Vanaf januari 2020 moeten de regionale omroepen de kosten van de distributie via DAB zelf betalen.
  • Bron. o.a.  radiofreak.nl 
  • Er zijn nog genoeg locaties met onvoldoende dekking.
  • Ook binnenhuis en tunnels.
  • Er moet gekeken worden of het DAB+ netwerk robuust genoeg is.
  • Denk aan overstromingen en andere rampen.
  • Er moet iets gedaan worden aan het geluid.
  • Op een eenvoudige draagbare radio klinkt FM beter.

Uitdagingen genoeg,  lees maar hier onder.  Intussen blijven we gewoon naar de radio luisteren.

Via deze mooie Magnum Dynalab MD102T  is het genieten geblazen.

 

Jack

24 september 2018.

Normaal lees je alleen maar positieve berichten op het internet o.a. op http://radio.nl/dab maar de werkelijkheid is weerbarstiger.

Noorwegen is begin dit jaar geheel gestopt met het uitzenden van radio van de publieke omroep NRK via het Nationale FM-Netwerk. Maar dat is volgens de Noorse politieke partij Senterpartiet een grote fout geweest. Bron: https://www.villamedia.nl

Ook het feit dat ik al jaren roep, dat internet en 4 en 5 G netwerken nooit voldoende capaciteit hebben om miljoenen radio streams af te handelen dringt nu ook langzaam door  bij radio fora zoals https://www.radioforum.nl En bij KPN. Of Nederland gelijk met de rest van Europa 5G van de grond krijgt is zelfs niet zeker luister naar deze interessante postcast van Nu.nl

Nog steeds lees ik dit soort propaganda: De grootste drijfveer voor het luisteren via DAB+ is de digitale geluidskwaliteit. Wélke kwaliteit?  In 2019 wordt door de overheid nog een frequentiekanaal geveild waardoor in heel Nederland circa 9 tot 15 extra DAB+ radiostations landelijk kunnen gaan uitzenden. Dit betekent opnieuw een groter aanbod aan radiostations, dus nog meer keuze voor luisteraars.  Is er wel onderzoek geweest of daar  iemand op zit te wachten? Wil DAB+ echt een succes worden dan kunnen ze die extra capaciteit beter besteden aan een betere geluidskwaliteit. Dat is nu bij diverse stations bedroevend slecht. Jammer want ook DAB+ kan heel goed zie Zweeds onderzoek DABzweden

Yamaha CT-7000 Yamaha CT-7000

Werkplaats.

In mijn werkplaats luister ik via een gerestaureerde  Yamaha CT-7000 tuner;  Dat is de beste analoge radio ooit door Yamaha gemaakt en hoort nu 40 jaar later nog steeds bij de absolute top.  Meestal staat hij op Radio Noord Holland, dat vind ik kwalitatief een van de beste FM stations. Met overdag leuke muziek en nieuws uit de regio.  Deze tuner heb ik aangesloten op een van der Veen UL-40S2 en twee eenvoudige B&W DM110 luidsprekers.  Er is in ons huis geen énkel ander medium waar radio zo goed klinkt.

Woonkamer.

Of het moet de woonkamer zijn. Daar luisteren we ‘ s avonds naar een andere regionale zender Radio M op 93.1 mhz.  Via een Pioneer F-99X   Een opmerkelijk goede digitale tuner, die er ozo gewoontjes uitziet, maar het niet is.  Meestal staat hij ook aangesloten op een UL-40S2 van de Veen versterker. Twee top tuners, waarmee ik kan vergelijken met andere media.  Ook Radio M is nog zo’ n FM zender met echt aandacht voor kwaliteit. Beide regionale zenders klinken zoveel beter, dan bijvoorbeeld NPO radio 2.

Internet.

Voor het luisteren van stations via het internet zoals radio 5 gebruik ik al jaren een Logitech Duet.  Wat ik leuk vind dat de software onder Linux draait. En nog steeds ondersteund wordt door de opensource wereld. Ik kan b.v. ook Spotify of Qobuz en Tidal streamen.

DAB+

Natuurlijk heb ik ook een DAB radio. Al vanaf 2004 luister ik naar dit medium.  Eerst via een Cambridge Azur 640T naar proefuitzendingen van de universiteit Twente die met 192Kbit/sec en het “oude DAB”; Dat veel minder gecomprimeerd was, dan het huidige DAB+.  Later is deze 640T opgevolgd door een 650T van hetzelfde merk, die er precies hetzelfde uitziet. maar die als extra ook DAB+ kan.  De bouwkwaliteit van deze tuners is redelijk goed.

Spotjes

Van alle spotjes voor DAB+  vind ik dit één van de leukste. In de spotjes wordt duidelijk gemaakt wat DAB+ is,  dat dit de digitale opvolger van FM is.  Speerpunten zijn de geluidskwaliteit, meer radiostations en dat het gratis te ontvangen is.

Maar is DAB+ nu werkelijk zo goed?

Met DAB+  kun je uitstekend radio distribueren, met een zeer hoge kwaliteit. Maar zo zuinig als het uitgerold is in Nederland, vind ik het slecht. Dit soort spotjes is eigenlijk pure propaganda. Er wordt handig ingespeeld op het niet uit te roeien misverstand dat “digitaal” iets met kwaliteit te maken heeft. Of modern is…. Als je zo’ n spotje maar vaak genoeg hoort, ga je dat vanzelf geloven. 

Dat DAB+ hier Nederland de opvolger is van FM, is helemaal niet zo zeker. Het hangt voor een deel af wat in de rest van Europa gebeurt. En hoeveel luisteraars er uiteindelijk van FM naar DAB overschakelen. 

Bergen en verwachting.

Voor landen met veel bergen en een sterk verouderde FM infrastructuur zoals in Noorwegen het geval was, heeft DAB zeker voordelen; Dit omdat DAB heel goed tegen reflecties kan, van hoge obstakels. Hier in ons vlakke Nederland, dat een ultra modern FM netwerk heeft, speelt zoiets helemaal niet.  Dat radio uiteindelijk helemaal digitaal en ook de FM digitaal wordt zou kunnen, maar ook dat is de komende 15 jaar niet aan de orde.  Buurland Zweden heeft b.v. de plannen voor DAB in de diepvries gestopt.

Per land bekijken.

Ik vind dat je per land moet bekijken wat de beste manier van communicatie is en welke risico’s er zijn en daar een RIE van maken. Aan politici kun je zoiets niet alleen overlaten, die laten zich dikwijls informeren door e.e.a. bureau die dikke rapporten schrijven die toch niemand leest., of hooguit de samenvatting….  Daarnaast spelen ook allerlei belangen van zowel de commerciële stations als de Nederlandse  omroep. Waarschijnlijk  dat er nu al genoeg rapporten en materiaal voorhanden is, dat zo’ n RIE ook gemaakt kan worden. 

Mijn verwachting is dat ook over 25 jaar dus 2043, de FM-band, vanwege internationale afspraken over gebruik van frequenties, nog steeds zal bestaan. Net zoals de oude vertrouwde AM middengolf waar nu weer 10tallen lokale radio stations actief zijn.  

Cijfers.

Wat cijfers, DAB bestaat nu 14 jaar. Er zijn zo’ n 50 miljoen FM radio’s in Nederland, waaronder 8 miljoen alleen al in auto’s. Tegen, 1 miljoen verkochte DAB+ radio’s. 

Waar TV nu minimaal HD is en steeds meer 4K, dreigt radio met DAB+ alleen maar slechter te worden. Dit ligt niet aan de gebruikte techniek, maar aan het feit dat er voor radio steeds minder data gebruikt wordt, terwijl voor TV steeds meer….

Internet?

Internet radio dan? over 4 of 5G netwerken?  WiFi? Ook geen oplossing. Radio is real-time communicatie. In tegenstelling tot b.v. Spotify kun je data niet tijdelijk bufferen/opslaan. Naast dat er een complex en duur 4 of 5G netwerk nodig is om miljoenen internet streams tegelijk af te handelen, zal geen enkele telecom aanbieder zo gek zijn dit voor een paar centen beschikbaar te stellen. Daarnaast zal bij een overstroming de stroom uitvallen en daarmee het hele mobiele netwerk en het hele internet. Niet echt veilig en dat dit hier in Noord Holland gebeurt is die kans is 10% en dat kan ook morgen zijn zie:  Overstroom ik 

Rampenzender.

Voor Noord Holland is dat radio Noord Holland, hoe kan het ook anders.  De zendmast staat op de zuidas van Amsterdam en is omgeven door een zogenaamde ringdijk en eigen stroomvoorzieningen zie deze brochure  Mochten we hier natte voeten krijgen, dan heeft iedereen wel een draagbaar FM radiootje op batterijen om naar deze zender te luistern.  DAB radio’s zijn minder geschikt voor draagbaar gebruik omdat ze veel meer stroom gebruiken.

Stroom verbruik.

In de begintijd werd DAB regelmatig ook als milieuvriendelijk alternatief voor FM gepromoot. Tegenwoordig hoor je daar bijna niets meer over.  Ik heb een paar jaar terug daar eens wat berekeningen op losgelaten.

Zendvermogen.

Op een van mijn favoriete web pagina’s http://www.radio-tv-nederland.nl/  kun je naast een actueel overzicht, ook veel over DAB+ zenders vinden  en het huidige FM park. Zo heb ik het zendvermogen opgeteld van alle FM-zenders die de NPO gebruikt.  Ik kwam op 64 zenders met een gezamenlijk zend vermogen van +/- 1800KW ERP.

Stroomverbruik.

Daar wil ik het stroomverbruik van berekenen.  Dat is niet zo eenvoudig want Effective Rated Power   is het uitgangs vermogen van de FM zender maal de versterking van de antenne.

Die antenne is er in vele type soorten en maten afhankelijk van het doel van de zender. De zender ook. Is het een kleine steunzender of een hoofdzender b.v. in Lopik (IJsselstein) Maar laat ik eens voorzichtig schatten dat de versterking gemiddeld 4x is.  Dan is het stroomverbruik 1800/4= 450Kwh.

Dan zijn we er nog niet want het rendement van een moderne FM zender is ongeveer 60% daardoor wordt het stroomverbruik 750Kwh.

DAB+

Bij DAB+ zijn er momenteel 46 zenders die gezamenlijk maar zo’ n 150Kwh verstoken. Het rendement van een DAB+ zender is ongeveer 80% dus het stroomverbruik 187.5Kwh.   Nu betalen grootverbruikers veel minder voor hun stroom +/- 10 cent dan een doorsnee huishouden +/- 25 cent per Kwh  maar als we het op jaarbasis gaan uitrekenen.

  • Bij FM 750Kwh x 24uur x 7dagen x 10cent= €12.600
  • Bij DAB+ 187.5Kwh x 24 uur x 7dagen x 10 cent = €31500

Getallen, kosten en Milieu.

Wellicht kloppen de getallen niet geheel, of in het geheel niet 😉 Maar wat mij desondanks duidelijk lijkt  is dat de FM zenders 4x meer stroom verbruiken als DAB+

Echter waar niemand aan denkt?

Er zijn ongeveer 50.000.000 FM radio’s  is Nederland.  In een DAB+ zit net als in een FM radio een ontvanger en een versterker.  Echter bij DAB+ zit een extra processor (dac) die het digitale signaal weer omzet naar muziek.  Dat kost iets meer stroom ongeveer 5watt per toestel per uur.  Stel nu dat morgen alle FM radio’ s naar de afvalberg gaan. Dan hebben we naast een milieu probleem ook een extra stroomverbruik van 50.000.000 x 5watt x 24 uur x 7dagen= 42.000.000Kwh  maal 25cent (consumentenprijs) = €10.500.000

Gelukkig?.

In Nederland luisteren we gemiddeld 3 uur per dag naar de radio dus het extra stroom verbruik aan de ontvangst is slechts 42.000.000/8 = 5250000 x 25 cent = €1.312.500. M.a.w. een “besparing” bij de NPO betekend 10x zoveel kosten voor de burger.

5watt.

Dat kleine beetje stroom dat een DAB+ radio gebruikt lijkt niet veel, helemaal niet als je hem gewoon op het lichtnet aansluit. Ben je echter aangewezen op batterijen dan is 5watt veel. Daarom lees je soms bij recensies van draagbare radio’ s “de batterijen zijn snel leeg” . Stroom uit batterijen is de duurste vorm van energie een setje kost zo een paar € terwijl je met lichtnet misschien 10cent kwijt bent.  Daarnaast zit denk ik niemand te wachten op al die extra afgedankte batterijen in het milieu.

Stabiel?

Er zal dus altijd een behoefte blijven, aan een communicatie middel, dat stabiel en precies op tijd, miljoenen luisteraars kan bedienen. Zoiets als FM. Voordat DAB dit kan, zal er nog heel wat gedaan moeten worden b.v. aan de ontvangst binnenshuis door meer en/of sterkere zenders te plaatsen. Verder zal het nooit zo stabiel worden als het huidige FM zender park. Dit omdat DAB+ qua timing erg afhankelijk is van de naastliggende DAB zenders. Die data pakketjes moeten precies op tijd worden uitgezonden anders krijg je storingen binnen het netwerk.

Verder als er één DAB zender uitvalt zijn er 12 of 16 stations uit de lucht. Of  DAB zenders zo goed tegen rampen zoals overstromingen beschermd zijn heb ik nog niet precies uitgezocht, maar ik heb zo mijn twijfels. Volgens mij, valt ook het DAB netwerk uit, net als het internet en het 4 en 5G netwerk bij een overstroming.

Diepte en verschil in geluidskwaliteit.

Laten we iets de diepte in gaan, zonder te veel moeilijke technische dingen.  Met als voorbeeld NPO Radio 2.  Het geluid vanuit de studio is digitaal gaat met 384Kbit/sec musicam (MP2)  via glasvezel via een verdeelstation naar de verschillende zendmasten, kabelleveranciers en internet servers.

 

Radio uitzending via FM. Radio uitzending via FM.

Bij de commerciële stations wordt ook 256Kbit gebruikt.

Radio uitzending via DAB+. Radio uitzending via DAB+.

Het verschil tussen FM en DAB+

Is eigenlijk niet zo groot.  Het signaal zal in beide gevallen tot in de zendmast digitaal zijn. Alleen bij FM is het laatste stukje via de ether analoog. Bij DAB+ is dat geheel digitaal. Waar FM de zender 384Kbit voor zichzelf heeft. Krijgt een DAB kanaal van de NPO gemiddeld maar 96kbt/sec

Bij DAB+ worden plaatjes en tekst meegestuurd als extra informatie over de muziek of andere informatie. Die informatie die ook wel Mod show heet kost ongeveer 30Kbit/sec dus voor het uiteindelijke geluid blijft zo’ n nog maar 65…70Kbit/sec over.

Technisch gezien kan DAB+ nooit zo goed zijn, als FM 384Kbit tegen hooguit 70Kb/sec

NPO radio 2 via VLC en de DAB monitor.

http://www.dabmonitor.nl/

 Onderzoek.

Uit recent Zweeds onderzoek van 2013  blijkt dat DAB+ pas vergelijkbaar is met het huidige moderne FM zenderpark bij 192Kbits/sec De huidige Nederlandse NPO DAB+  kanalen voldoen hier met bruto 96Kbit/sec totaal niet aan.

Lees het onderzoek op je gemak na, dan kun je te weten komen dat:

  • Dat de kreet “digitale opvolger is voor FM”  veel beloofd, maar eigenlijk een wassen neus is.
  • DAB+  bij de NPO zo weinig data krijgt, dat het technisch onmogelijk is beter te klinken dan FM of het internet
  • De kreet “gratis”  flauwekul is.  De omroep wordt vanuit de belasting betaald.
  • Ik zeg:

 Internet.

Radio streams via het WWW. Radio streams via het WWW.

Internet werkt bijna hetzelfde

Muziek via het internet is uiteraard ook digitaal alleen wordt er niets via de ether uitgezonden. De muziek komt van  icecast internetservers die via het WWW weer in verbinding staan met de netwerken van je internet provider.  De NPO gebruikt 192Kbit/sec MP3. Het geluid via het internet, vind ik iets beter dan DAB+

Kort samengevat voor NPO Radio 2

  • FM      384Kbit/sec
  • DAB    96Kbit /sec
  • WWW 192Kbit/sec

Allemaal digitaal.

Niet tegen.

Als techneut en muziekliefhebber ben ik zeker geen tegenstander van digitale techniek.  Wil  DAB+ werkelijk een volwaardige digitale opvolger van FM zijn, dan moet om de hoeveelheid data flink omhoog.  Waar er met het oude DAB te weinig zenders waren, zijn het er nu te veel. Ik begrijp heel goed dat de NPO zo’ n groot mogelijke doelgroep wil bereiken en het liefst ook jongeren wil bereiken;  Maar uit de kijk en luister cijfers blijkt er nog maar heel weinig  jongeren naar NPO 3 luisteren, daarnaast zijn er nog 3 soortgelijk zenders zoals FunX, combineer dat tot een of 2 sterke stations. Met de vrijgekomen hoeveelheid data, kan dan de kwaliteit van de  overige stations flink omhoog.

 Trendsetter.

Nederland is wat DAB betreft slechts volgend, met wat in de rest van Europa op dit gebied gebeurd.  Maar  Nederland zou absolute trendsetter kunnen zijn door met hoge kwaliteit met 192Kbit uit te gaan zenden.  Dan is er eventueel ook iets meer ruimte voor interactieve media.  Digitaal, kan echt erg goed. We willen toch een innovatief land zijn?  Zoals DAB nu uitgerold is, zie ik geen meerwaarde t.o.v. FM. Het blijft een beetje sukkelen. Ik vind het op deze manier, zonde van ons belasting geld.  Dat iets: “gratis is”  geloof je toch hopelijk zelf niet…..

Jack

33 gedachten aan “Luisteren naar radiostations”

  1. Dag Gert,

    Bedankt voor uw reactie. Zover mij bekent gebruikt de NPO, voor NPO Klassiek sowieso weinig of geen dynamische compressie.Hier in de randstad is de ontvangst van DAB+ multiplex van de NPO uitmuntend, de FM uitstekend zonder enige bijgeluid.

    Het uiteindelijk eindresultaat van Internet, DAB+ en FM radio is hier afhankelijk van de gebruikte apparatuur. Hier klinkt NPO klassiek via internet goed, DAB+ beter en via FM mooier en voller.

    Gebruikte apparatuur: Cambridge Azur 650T DAB+,
    Internet: Mac mini met Audirvana Studio en een Schiit Modius DAC
    FM: Marantz ST-17 tuner.

    Veel andere DAB+ zenders, dan die van de NPO vind ik wat “dun” en “blikkerig” klinken. Maar voor in de auto of keukenradio waar DAB+ kennelijk bedoelt voor is, aardig. Keuze, is er in ieder geval genoeg.

    Wat kwaliteit betreft, klinken hier de regionale zenders via FM het beste. Denk aan Radio Noord Holland, Radio West, Radio M e.v.a. dus er zijn m.i. zeker nog audio ingenieurs die constant voor een goede kwaliteit zorgen. Ik geef ze heel af en toe een compliment.

    Met vriendelijke groet,

    Jack

  2. Sinds een paar weken gebruik ik een Majority Fitzwilliam tuner voor internet, DAB en internet stations. Wat mij opviel aan de ontvangst van NPO Klassiek via DAB is dat er af en toe een hinderlijke digitale “reutel” te horen op laag niveau. Op FM en internet is dit ook te horen! Dat lijkt op een processing probleem in het contributiesignaal? Op BBC 3 en WDR 4 via internet klinkt het allemaal “clean”, geen soortgelijke digitale artefacts. Ook blijkt dat NPO Klassiek via internet (192kb/s mp3) veel minder dynamische compressie gebruikt dan DAB. Voor het luisteren thuis is dit “onmuzikaal”, maar voor in de auto zal het beter zijn dat het DAB signaal is bewerkt.

    In het algemeen vind ik de kwaliteit van de meeste DAB+ zenders tegenvallen, zeker geen vooruitgang t.o.v. FM. Ik leerde DAB beter waarderen toen ik van München naar Eindhoven reed en bijna tot thuis dezelfde zender “Absolut Top” kon beluisteren met maar twee keer signaaluitval rond Karlsruhe. Kijk dat is vooruitgang t.o.v. FM ontvangst onderweg.

    Voor prima kwaliteit muziek beluisteren blijft mijn voorkeur uitgaan naar Apple Music lossless, FLAC gecodeerde files op mijn NAS. Radio blijft toch een klasse minder qua kwaliteit en dat vind ik jammer van de professionele audio engineers bij de omroep die hun uiterste best doen om goede kwaliteit te maken.

  3. Dag Gerard,

    Altijd goed, om een andere mening te horen. Heb je misschien ook maar één voorbeeld, van een radio station waarvan de internet stream beter klinkt dan die op de FM?
    Ik zou er geen een weten.

    Vriendelijke groet,

    Jack

  4. Dag Frans,

    Bedankt voor je bericht. Een groot deel is mij bekent, ook dat NPO Radio 4 het beste via de FM klinkt. Ik gebruik daar een mooie analoge radio voor. Maar het is fijn om dit ook eens van iemand anders te horen. Wat digitaal betreft, zijn voor mij streams hoger dan +/- 220Kbit/sec nieuw. Dit, ongeacht het gebruikte digitale medium.

    Vriendelijke groet, Jack

  5. Op mijn vraag aan [email protected] hoe je de hoogste geluidskwaliteit kunt krijgen bij het luisteren naar de Nederlandse omroep is dit hun antwoord.

    “Op dit moment distribueert de NPO Radio 4 op een aantal verschillende manieren.
    Analoge FM: in tegenstelling tot wat u gehoord heeft wordt het FM signaal niet gecomprimeerd. Het signaal wordt vanuit de studio’s in Hilversum volledig transparant aangeboden aan de zendmasten in het land. Het is wel zo dat analoge FM een maximale audio bandbreedte heeft van 15kHz.
    DAB+, Het signaal voor DAB+ wordt met 128 kbps uitgezonden in Mpeg4/AAC
    Op het internet zijn er verschillende mogelijkheden. Zo zenden wij via open streams uit in drie varianten te weten: 64 kbps Mpeg4/AAC (https://icecast.omroep.nl/radio4-bb-aac), 96 kbps MP3 (https://icecast.omroep.nl/radio4-sb-mp3) en 192 kbps MP3 (https://icecast.omroep.nl/radio4-bb-mp3). Daarnaast is het mogelijk om op een PC/laptop via https://www.npo.nl, http://www.radio4.nl of de NPO Radio 4 app naar NPO Radio 4 te luiteren de kwaliteit van die audiostream is afhankelijk van de kwaliteit van uw internet verbinding. De bitsnelheid wordt aangepast naarmate uw internetbandbreedte beter is. Hierin kennen we vier varianten nl 96 kbps, 160 kbps, 256kbs en 320 kbps allen zijn in Mpeg4/AAC formaat. Bij een goede internetconnectie wordt vrijwel altijd de hoogste bitrate uitgespeeld. 320 kpbs.

    Ander apparaten die gebruikmaken van internetstreams maken vrijwel altijd gebruik van de open streams.

    Om uw vraag te beantwoorden, voor de hoogste kwaliteit kunt u het beste via een webbrowser (www.npo.nl, http://www.radio4.nl) of via een NPO App naar Radio 4 luisteren.

    In welke kwaliteit het signaal via DVB-C wordt verspreid kan ik u niet zeggen dat is een verantwoordelijkheid van het kabelbedrijf.

    Ik hoop u hiermee verder te hebben geholpen.

  6. Ongeacht de achterliggende techniek DAB+ of zoals bij Ziggo DBV-C kunnen de meeste audio procesoren zoals Optimod maximaal 384Kbit/sec aan. Voor analoge FM en Ziggo/KPN digitale radio is dat ruim voldoende.
    Verder is niet alleen de bitrate belangrijk maar ook de audio processing zelf. Wat ik verrassend vind dat de NPO op haar DAB+ multiplex minimaal 120Kbit/sec hanteert. Het zou mooi zijn als de AAC-extentie SBR uitgezet kan worden. Dan klinkt het geluid natuurlijker, net als bij NPO-Radio 4. Zoek maar eens op wat SBR doet. 🙋🏼‍♂️

  7. Dag Menno,

    Digitaal aangesloten, zijn er geen, of nauwelijks verschillen tussen uw Humax 5100 of de digitale radio ontvanger van Ziggo.

    2e vraag is lastiger te beantwoorden. Alleen al “distributie” en gebruikte audioapparatuur is bij FM anders, dan bij het digitale signaal, dat Ziggo levert.
    Er zijn b.v. verschillen in DA-converters, in de zendmast bij FM, of bij uw versterker thuis. Distributie, het versturen van digitale data, kost geld. Hoe minder data nodig is, des de goedkoper het is voor de NPO én voor Ziggo; Die dat over haar netwerk moet transporteren. Dus of de NPO dezelfde bitrate gebruikt voor FM of het Ziggo netwerk weet ik niet.

    Maar een simpele wedervraag: “welke van de 2 vind u het mooist klinken? de Humax 5100 of Philips FT-880 tuner?” Wijzelf spelen soms ook met professionele high-end apparatuur. Dan hoor je, dat er dat er zowel met FM, als digitaal winst te halen is. Helaas hang daar wel een (stevig) prijskaartje aan.

    Met vriendelijke groet,

    Jack

  8. Hoi Jack,

    Eigenlijk ben ik in de war; er zijn dingen die ik niet goed kan ontwarren en hoop hier wat duidelijk te verkrijgen…nee, niet dat ik een psycholoog nodig heb, het gaat over FM zender ontvangst en de uiteindelijke geluidskwaliteit hiervan.

    Ik probeer een start te maken met de ontwarring met de volgende vragen:
    1. ik heb een Humax 5100C staan die ik alleen als radio gebruik. Het is digitaal aangesloten op de voorversterker. Op de kabel staat een Ziggo signaal.
    Het is toch zo dat ik er in geluidskwaliteit niets mee opschiet als de Digitale Ontvanger van Ziggo (https://randapparatuur.ziggo.nl/randapparatuur/details/35264) aansluit ipv de huidige oplossing?
    2. Ik heb een paar jaar geleden mijn Philips FT880 voorzien van betere bipolaire condensatoren (dank Jack!) en de mute transistoren uit het systeem gehaald. Klinkt prachtig!
    Maarrr deze tuner staat nu werkeloos in de kast omdat ik meen dat radio stations hun geluid toch digitaal in dezelfde bitrate als hoe ik het binnenkrijg op mijn huidig Humax kastje, aanbieden aan de zendmast…die het vervolgens dan naar analoog omzetten en dan uitzenden.
    Is er dan wel kwaliteitswinst te behalen met de Philips FT880?

  9. Beste Jack,
    Eindelijk kom ik een goed onderbouwde uiteenzetting over de geluidskwaliteit van radio via verschillende uitzendtechnieken tegen. Ik zoek er al even naar. Zeer veel dank.
    Als je bij Ziggo, met als core-business het leveren van beeld en geluidssignalen via de kabel, vraagt naar de kwaliteit van hun digitale geluidssignaal, begrijpen ze de vraag niet eens.
    Luister nu naar ClassicNL via internet en een goed DACje aan mijn PC en vergelijk dat met het FM geluid van mijn Luxman T4 tuner via de Ziggo kabel. Denk dat ik nog steeds een voorkeur heb voor Analoge FM, maar ga liever niet 50 jaar terug in de geschiedenis naar een antenne, dus dat houdt helaas op. Digitaal met Quantis ontvanger betekent voor mij misschien een beter signaal maar waarschijnlijk minder goede ingebouwde DAC. Overigens is de Ziggo digitale tuner steeds niet leverbaar. We slapen er nog een nachtje over.

  10. Hallo Rob,

    Voorzover ik weet, gebruikt Delta geen DBV-C, het Quantis kastje wordt dan onbruikbaar.
    Doe voorlopig gewoon niets en laat het Quantis kasje gewoon via aangesloten.

    Vriendelijke groet,

    Jack

  11. Beste,sinds kort de Quantis QE317 DBV-C tuner aangeschaft en aangesloten tussen de ziggo next en
    de tv, de tuner optisch aangesloten op Michi P5 gevolg fantastisch geluid.
    Veelen malen beter dan radio streamen vanaf mijn macbook naar de Michi P5,en ook beter dan rotel fm tuner met dak antenne.
    Maar nu komt het binnenkort krijgen we glasvezel van Delta zou ik dan nog de Quantis kunnen blijven gebruiken op de glasvezel en als dat zo is behaal ik dan ook nog de 320Kbit/sec .
    Of wordt het max 192?omdat het een internet lijn is.
    Of een schotel plaatsen op het dak?

    Met vriendelijke groet,

    Rob

  12. Hallo Jack,

    Interessant stuk, zelf ben ik echt meer een liefhebber van analoog. Digitaal heb ik voor het gemak.
    Ik heb ook een een mp3 verzameling hoor (320kbps) maar ik kan echt genieten van een mooie transistor (of nog oudere buizenradio) radio uit de 70’s afgestemd op een lokale AM zender. De kwaliteit is dan misschien niet HiFi maar mij gaat het meer om de ‘beleving’. Het geruis en gekraak van bliksem in de verte, dat is voor mij echt radio luisteren. AM kan zeker wel in HiFi, jammer dat AM-stereo hier nooit van de grond gekomen is, die stations (én AM stereo ontvangers) zijn er nog wel. Het mooie van AM en de lange,korte, en middengolf banden vind ik dat het heel ver (wereldwijd) reikt. Met condities luisteren, dat is toch prachtig. Analoog wint het van digitaal wat betreft betrouwbaarheid. En dat zit hem in de eenvoud. Wat betrouwbaarheid en veiligheid betreft maken ze een grove vergissing door te veel te vertrouwen op internet en GSM. Kijk eens naar wat orkaan Ida aangericht heeft. Geen electriciteit, geen internet, geen GSM. Een AM radiootje op batterijen zal nog steeds informatie kunnen ontvangen van een zender op 1000km afstand. Een 27MC zender (ook nog steeds analoog) op een 12volt accu zal ook nog steeds gewoon werken. Met vriendelijke groet, Martijn

  13. Hallo Peter,

    Bedankt voor je reactie. Ik heb het bijgeleverde tulp kabeltje even doorgemeten. Mijn exemplaar was goed. Het zat nog in de verpakking, standaard gebruik ik betere kabels. Vergelijken met analoge FM blijft lastig, want waar vergelijk je mee? Zo standaard via de Quantis QE317, vind ik de met name WDR4 opvallend goed t.o.v. de andere zenders. De NPO kan m.i. van onze oosterburen wat processing etc betreft nog wat leren. Ik vind dat wij luisteraars wat de NPO betreft er wat bekaaid afkomen. De regionale omroepen waar wij naar luisteren doen dat een stuk beter vind ik.

    Wat dac’s betreft dat heb ik net getest. Voor zo’n $300 voor een Schiit Modius of Modi Multibit Het kan dan nog iets beter met een professionele studio dac van $2000 zoals mijn Black Lion Maar ik vind de Modius van $300 al erg goed. Hij klinkt vrij transparant met een mooi vleugje laag. De Modi Multi bit klinkt warmer maar beter gedetailleerd. Hoe het uiteindelijk klinkt hangt ook af van de rest van je installatie. Het beste klinkt hier Radio 4, via onze analoge FM tuner Magnum Dynalab MD-102Triode.

  14. De radiodistributie is pas 10-15 jaar geleden volledig gedigitaliseerd. Daarvoor kon vanuit de studio nog “analoog” worden aangeboden.
    De geluidskwaliteit van de Quantis QE317 is al te verbeteren met een iets dikkere tulpkabel. Bij de aan mij bijgeleverde kabel zijn bovendien aan één zijde de stekers verkeerd gemonteerd, waardoor je gespiegelde stereoweergave krijgt. Iets dat je niet verwacht en dus vergeet te controleren. De geluidskwaliteit hangt ook sterk af van de sound processing van de zender. Zo klinkt NPO Radio 4 via de tulpaansluiting nagenoeg identiek aan FM, terwijl NPO Radio 2 en 3 beduidend bedompter klinken.
    Een interessant onderzoek zou zijn: hoeveel geld moet je minimaal uitgeven aan een DAC om een betere weergave te krijgen? Bij een dikkere tulpkabel, levert een goedkope externe DAC misschien helemaal geen verbetering op.

  15. de npo gaat stoppen met 4 kanalen op de dab+, en van de programma’s gaat ze de bitrate verhogen. Zie radio.nl dab.

  16. Hallo Herman? altijd leuk, feedback 🙂

    FM wordt meestal afgeschilderd als oud. Vaak zie je bij een promotie verhaal over DAB+, een plaatje van een oude radio of iets retro’s. Als proef heb ik een moderne draagbare FM/DAB+ radio gebruikt. In de stand FM verbruikt hij via het lichtnet ietsje minder stroom. Ongeveer 20%. Wat nog heel weinig is. Want hij trekt afhankelijk van het volume maar 2..3 wat uit het lichtnet. Getest met Radio 10 klinkt de FM mooier, duidelijker dan DAB+ via dezelfde draagbare radio. Het verschil is best groot.

    Dan het rendement van een DAB zender. Naast stroom verbruik, rendement van de zender zelf. Heb je ook nog het protectie level. Wat opvalt een aantal lokale stations met 96Kbit en protectie level 1 uitzenden. Wat inhoud dat naast 96Kbit voor audio en plaatjes etc. Ook 96Kbit voorhanden is voor fout correctie. Daarmee je vergroot flink het gebied waar dat lokale station is te ontvangen. Heel slim wat de meeste lokale stations mogen maar met een zender van een paar honderd watt werken.

    Maar alles heeft voor- én na-delen. Een nadeel van protectie level 1 is dat veel goedkoper draagbare radio’s (zoals die van mij) niet meer dan 192Kbit kunnen decoderen. Dus 96Kbit audio en 96Kbit fout correctie.

    Dan iets over kwaliteit.

    In de nieuwe laag 7 straks beschikbaar voor commerciële omroep zijn 12 slots beschikbaar met een bitrate van 96Kbit. De zendvermogens die daar bij horen weet ik nog niet maar zullen zo hoog zijn, > 1000 watt of meer. Dat een lagere protectie level gekozen kan worden b.v. 3 zoals nu veel gebruikt. Stel nu dat b.v.Talpa op 4 slots bied is 4x 96Kbit = totaal 384Kbit. En stel nu, dat ze met een betere kwaliteit uit willen gaan zenden. Dan is er ruimte voor 3x 128Kbit= weer die 384Kbit.

    Omdat nog te kunnen ontvangen op die draagbare radio van zal een lage protectie level gekozen moeten worden anders kom je boven de 192Kbit. Met die veel hogere zendvermogens die commerciële omroepen mogen gebruiken lijkt me dat geen probleem. Kortom, het bereik waar een DAB+ zender nog is te ontvangen en een deel kwaliteit van het geluid is van elkaar afhankelijk.

    Dat een betere geluidkwaliteit ook afhankelijk is van de processing van zowel DAB+ als FM ben ik helemaal met je eens. Maar waarom doen ze dat dan niet?. Radio 10 klinkt gewoon dof op via dezelfde draagbare radio t.o.v. FM. Luister eens naar WDR4 dát is pas kwaliteit.

    Dan streaming ik neem aan dat je het internet bedoelt? Zover ik weet gebruiken alle internet stations het programma Icecast voor internet distributie. Het verschil tussen internet en DAB+ is dat bij internet voor élke stream dus elke pc of radio die via het internet luistert een bepaalde hoeveelheid bandbreedte gereserveerd moet worden.
    Bij DAB heb je dat niet. Dat is net als FM één richting verkeer, je radio moet er maar iets van zien te maken…

    Via het internet: Stel je hebt 10 luisteraars en de datastream is 192Kbit dan heb je aan de server kant 10x 192Kbit bandbreedte nodig. Elke stream wordt onafhankelijk van elkaar afgehandeld. Dat moet ook wel, want zo’ n stream kan over de hele wereld beluisterd worden. En het maakt qua netwerk en tijd verschil, of je in Amsterdam naar NPO Radio 2 luistert of in Engeland of waar dan ook.

    Hoe nu verder? Ik weet het eerlijk gezegd niet precies. Vaak wordt beweerd dat: “internet de toekomst is”. Dan kan zeker. Zolang zowel de publieke als commerciële omroepen de de middelen hebben om te investeren. Een betere geluidkwaliteit voor DAB+ Dat kan zeker wel, als je minimaal met 128Kbit en codec AAC-LC gaat uitzenden en een betere audio processing speciaal afgestemd op DAB+ In Duitsland zijn een aantal stations die op een dergelijke manier uitzenden.

    Vriendelijke groet,

    Jack

  17. Hoi Jack,

    Je beredeneringen kloppen niet. Bijvoorbeeld kost een DA conversie nauwlijks stroon, en gebruiken moderne ontvangers mosfet’s met hogere rendementen dan dan oudere radio’s. Het rendement van een DAB zender ligt vell lager dan 80 % vanwege de hooge lineariteit die DAB vereist. Korton, jed rekenmodellen snijden geen hout. Wat betreft geluidskwaliteit ben ik het met je eens dat ditbeter kan. Daarnaast wordt op fm de audio kwaliteit voor 99% bepaald door de sound processing die gebruikt wordt. Door veel loudness te creeren wordt het er niet beter op. De vergelijking die je maakt gaat daardoor mank. En je beredeneringen dat er te weinig bandbreedte is om het te kunnen streamen kan ik ook niet volgen. Daarom lees ik dit artikel meer als een mening dan als een goede onderbouwing.

  18. Ik luister meestal naar radio high res streams zoals frequence 3 uit parijs, draaien op ca 1,5mbit/s en een genot in geluidskwaliteit(zelfs de reclame klinkt veel beter en spat er af) als je het vergelijkt met de nederlandse radio streams, ik snap niet dat een station voor het uitzenden Buma betaald en dan in zo’n slechte kwaliteit de muziek uitzend, complete desinteresse denk ik

  19. In een kranten artikel in de Gooi en Eemlander geeft de NPO toe, dat het dab net ontwikkeld is voor mobiele ontvangst, zodat geluidskwaliteit niet het belangrijkste is. Ook het fm net is in Nederland bedoeld voor mobiele ontvangst , vandaar de verticale polarisatie. Voor thuisontvangst is men aangewezen op de kabel. De kwaliteit van het fm signaal op de Hilversumse kabel van ziggo is perfect en zonder optimods.

  20. De NPO-zenders klinken sinds ongeveer een week veel “helderder” dan voorheen. Zelfs de DAB is verbeterd

    Groet Gerard

  21. Eindelijk klinkt Radio 5 via de kabel als een fm station en niet als een “middengolf” zender.
    Met vriendelijkegroet,
    Gerard

  22. Hallo Gerard,

    Een aantal keer geluisterd naar NPO Radio 5 ‘ s morgens met Jeroen van Inkel. Het is net of ik naar een goedkope transistor radio luister. Dan heb ik mijn DAB radio aangesloten op een dac van €2000! Kan ook aan de presentator liggen hoor, maar ik vind het geluid rondom irritant 🙁 Schakel ik over naar FM Radio Noord Holland op de FM via een Pioneer tuner dan is daar gelijk weer dat mooie volle geluid zonder enige scherpte.

    Groeten,

    Jack

  23. Dank je wel Gerard,

    Ik had mijn Cambridge DAB+ radio opgeruimd, omdat ik ruimte nodig had voor analoge spulletjes.
    Er zit ook een vrij goede FM ontvanger is, dus ik kan zo A/B schakelen.
    Ben benieuwd

  24. Sinds een paar dagen hebben er veranderingen in het dab pakket van de NPO plaatsgevonden ,waarbij waarschijnlijk de aanvoerlijnen zijn . Bv. radio 5 klinkt nu hetzelfde als via de ziggo kabel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.