Eeuwige discussie?
Op diverse audio fora en op het internet staan discussies over het wel-of-geen zin hebben van Hi-res audio. Logisch, want als we jong zijn kunnen misschien nog tonen van 20Khz horen. Waarom zou je dan nóg hogere frequenties willen afspelen, als je ze toch buiten de gehoorgrens liggen.? Met een aantal metingen, wil ik proberen aan te tonen dat zowel voor- als tegenstanders zeker een punt hebben. Wat blijft, is dat de CD dé Philips uitvinding van is de eeuw.
Briljant en mist niks?
Ikzelf vind de CD ook een briljante uitvinding, op dat kleine zilverschijfje was zelfs ruimte voor 20bits. Dat is ook heel even op de markt geweest, in de vorm van HDCD daarnaast kwamen allerlei nieuwe formaten zoals SACD en DVD-Audio op een schijfje van dezelfde grootte. Allemaal producten die het om de een of andere reden niet gehaald hebben.
De CD zelf bestaat nog steeds, al wordt de verkoop daarvan minder. Maar de geluidskwaliteit kan fenomenaal goed zijn. Helemaal met de prachtige DAC’s van tegenwoordig en zo’ n ultra modern loopwerk als de Cambridge CXC Een klant en inmiddels goede kennis van mij merkte van de week op: “Jack je mist eigenlijk niks hé”
Verschillen en Hi-res audio,
Toch meen ik soms verschil te horen, tussen sommige Hi-res versies van een bepaalde opname. Bij andere opnames heb ik dat soms weer helemaal niet. Naast CD’s afspelen kan ik via een Mac mini en Audirvana Hi-res afspelen via Tidal met MQA en via Qobuz Sublime+ beide tot 24bit en 192Khz.
Beter?.
Welke van de 2 Hi-res streaming sites ik beter vind, Tidal of Qobuz , weet ik nog niet. Beide bieden, deze diensten pas een een aantal maanden aan. Ik vind het knap van beide aanbieders, dat in staat zijn om 24bits audio bestanden via het internet te versturen. Daar komt m.i. toch heel wat techniek bij kijken.
Meten.
Weer terug naar het verhaal, hoe komt het nu dat ik het idee heb dat Hi-res niets toevoegt en de andere keer wel? Op een helder moment besloot ik maar eens te gaan meten en testen. Want wat is eigenlijk het geluid zoals wij het ervaren? Ik heb bewust voor eenvoudige testen gekozen, die makkelijk zijn uit te leggen. Ook heb ik ruggespraak gehouden met diverse mensen die hun sporen hebben verdient wat audio betreft en mijn bevindingen aan hun voorgelegd.
De grafiekjes die je op mijn website vind maak ik met een PC, Arta en dit meetkastje.
Dit is mijn meetopstelling. Op het Arta kastje hen ik beide schakelaartjes op “ON” gezet waarbij ik de in- en uitgang van mijn Arta kastje en geluidskaart met elkaar doorverbind. De opamps zijn Burr Brown OPA 2134 en de geluidskaart is een ESI Julia@.
Ik heb hier met een toon van 1 hertz getest. Je moet geluid hebben, om te kunnen meten. Ik hoop dat het duidelijk is, dat met deze eenvoudige opstelling al een signaal ruisverhouding gehaald kan worden van -130dB. Dit met soft- en hardware met een prijskaartje van nog geen €2000,- totaal. Daar had je een aantal jaar terug nog kostbare meet apparatuur voor nodig. Natuurlijk kan het altijd beter, maar voor serieuze voor hobby doeleinden vind ik het meer dan goed genoeg.
Over hobby gesproken, de Arta kastjes worden zover ik weet niet meer gemaakt en verkocht. Doe-het-zelvers raad ik dit boek aan.
Hier staat onder andere het schema in van het Arta meetkastje. In verband met copyrights © publiceer ik het schema niet. Bovendien het boek kost maar een paar tientjes.
Vervorming.
Ik gebruik vaak als referentie een meettoon van 1Khz. Dat doe ik bewust, want heel veel (vintage) apparatuur en met name FM-tuners gaan bij hun specificaties uit van deze frequentie. Natuurlijk moet je om inzicht te krijgen, ook véél breder meten over het hele audio audio gebied. Maar een referentie geeft enige houvast.
THD vervorming.
De eigen THD, of in het Nederlands: Totale Harmonischen Vervorming van mijn Arta-2 kastje en ESI Juli@ bij 1Khz vind ik met 0.0081% laag. Vanaf nu zal ik de term THD gebruiken. Verder zal er best iets op te merken zijn over de instellingen, waardes, en gebruikte apparatuur. Maar om een voorstelling te kunnen maken wat er nu gebeurt, vind ik het goed genoeg. In dingen die er ogenschijnlijk simpel uitzien, zit vaak veel tijd.
Wat opvalt in dit plaatje, is dat naast de grondtoon van 1Khz ook harmonische verschijnen op 2,3,4,5 Khz. Ze zijn heel klein maar maken wél deel uit van het geluid dat je hoort.
Wordt vervolgd,
Jack